Preventie – Op Ramkoers

Een gebrek aan zeemanschap is de meest voorkomende oorzaak van aanvaringen. Op plezierjachten is er meestal niemand die op de uitkijk staat - een ontwikkeling die onze claimdeskundigen meer en meer opvalt. Door het stijgende aantal technische apparaten aan boord worden sommige schippers nonchalant, zij vertrouwen teveel op de elektronica en sturen alleen op basis van beeldschermen en referentiepunten. De automatische piloot en zelfsturende systemen worden ook steeds vaker gebruikt en maakt het voor de schipper gemakkelijk om niet zelf op de omgeving te hoeven letten, even snel iets te halen in het ruim, of de aandacht te richten op andere zaken in de stuurhut. Iedereen die dit doet is in grove mate nalatig. De belangrijkste regel is te allen tijde iemand op de uitkijk te hebben staan.

OP DE UITKIJK STAAN IS VERPLICHT
In de Internationale voorschriften ter voorkoming van aanvaringen op zee (International Regulations for Preventing Collisions at Sea - COLREG’s, zie het kader op de volgende pagina) geeft regel 5 aan dat ieder schip te allen tijde een uitkijk moet hebben, zowel per zicht als per gehoor en gebruik te maken van alle beschikbare middelen voor de specifieke omstandigheden, om een volledige inschatting te kunnen maken van de situatie en het risico op een aanvaring. Dit is uiteraard niet alleen van toepassing op zeilboten en motorboten, maar ook op alle waterverkeer, zeevaartuigen en professionele schepen. Deze schepen hebben de meest moderne technologie aan boord, maar u moet er niet blind op vertrouwen dat de ander u en uw jacht altijd ziet.

DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE SCHIPPER
Uiteraard kan een schipper niet non-stop aan het roer staan en uitkijken. Vooral op langere reizen moet hij/zij regelmatig een pauze houden. Het is echter de verantwoordelijkheid van de schipper om een geschikte vervanger te vinden om zijn/haar plaats over te nemen. Dit is iets wat u als schipper zorgvuldig moet overwegen. Zelfs al staat u zelf niet achter het roer op het moment van de aanvaring, u bent de verantwoordelijke als er iets mis gaat.

ONNAUWKEURIGHEDEN IN HET GPS-SYSTEEM
Het aantal incidenten waarbij het schip vastloopt stijgt ook. De positie die aangegeven wordt door het GPS-systeem is niet altijd even nauwkeurig. Zelfs vandaag de dag kan er nog een verschil van tot 200 meter zijn. Ook kan een slechte configuratie van de satelliet leiden tot onnauwkeurigheden. Als u onder deze omstandigheden in de Zweedse archipel alleen vertrouwt op uw plotter, loopt uw jacht waarschijnlijk al snel vast. Elektronische zeekaarten zijn over het algemeen gebaseerd op grootschalige kaarten die worden gebruikt in de professionele scheepvaart en zijn daarom meestal niet geschikt voor het varen in nauwe vaarwegen. Moderne navigatie-elektronica zijn zeker wel handig en nuttig, maar vooral op open water en op lange afstanden. Zij zijn slechts een hulpmiddel en geen vervanging voor zorgvuldig navigeren en goed zeemanschap. Papieren kaarten worden nog steeds aanbevolen, u dient dan ook te weten hoe u moet navigeren zonder elektronische apparatuur aan boord voor het geval deze het laten afweten.

COLREG: INTERNATIONALE VOORSCHRIFTEN TER VOORKOMING VAN AANVARINGEN OP ZEE
Een goede kennis van de regels is de belangrijkste vereiste voor het voorkomen van aanvaringen. Dit is vooral van toepassing op havens en plaatsen met veel verkeer. Op het water is ieder vaartuig, of dit nu een tanker of een roeiboot is, verplicht zich te houden een de Internationale voorschriften ter voorkoming van aanvaringen. Deze kunnen bijvoorbeeld worden gedownload op de navolgende website https://wetten.overheid.nl/BWBV0001014/2016-01-01

OVERZICHT
• Raadpleeg de preventiemaatregelen voor aanvaringen
• Houd altijd een uitkijk en wees alert op de omgeving
• Wijs, wanneer nodig, een betrouwbare stuurman aan om de uitkijk over te nemen
• Houd rekening met onnauwkeurigheden bij het gebruik van elektronische zeekaarten
• Bewaar altijd papieren kaarten aan boord en leer de traditionele navigatietechnieken
• Werk zeekaarten regelmatig bij

BIJWERKEN VAN ZEEKAARTEN
Zowel elektronische als papieren kaarten moeten regelmatig worden bijgewerkt en moeten de nodige correcties worden aangebracht. Dit wordt vaak niet gedaan. In het beste geval kunt u zich afvragen waarom de symbolen op de kaart niet overeenkomen met uw eigen observaties. Er kunnen echter nieuwe ondiepten ontstaan als gevolg van wrakken of sterke getijdewateren. En dan bestaat er een risico op vastlopen.

EEN KWESTIE VAN PERSPECTIEF
Vooral op kleine beeldschermen is de inzoomfunctie onmisbaar bij het elektronisch navigeren. U moet er echter rekening mee houden dat op hoge inzoomniveaus het moeilijk, of zelfs onmogelijk is om ondiepe wateren te detecteren. Zorg er daarom voor dat u in staat bent uw elektronische kaarten goed te gebruiken en controleer regelmatig of het inzoomniveau alle belangrijke informatie bevat.

RADAR OF AIS?
De beslissing of u een radaruitrusting op uw boot nodig heeft, hangt vooral af van het zeilgebied van uw voorkeur. Als u vooral op de Baltische Zee vaart en u vaart niet veel ‘s nachts, dan is het voldoende om een goede uitkijk te hebben. In gebieden met veel verkeer waar het zicht vaak belemmerd wordt door mist, zoals Het Kanaal of de Straat van Gibraltar, is een radar aan boord een aan te bevelen maatregel. Er is echter wel een bepaalde hoeveelheid ervaring nodig om het onbekende beeldscherm onder de knie te krijgen. Als vervanging van, of aanvulling op een radarsysteem, is de visualisatie van maritiem verkeer op het Automatische Identificatiesysteem (AIS) een stuk gebruiksvriendelijker.

SNELHEID MET GEVOLGEN
In tegenstelling tot het wegverkeer is snelheid niet een gebruikelijke reden voor ongevallen tijdens het plezierzeilen. Maar bestuurders van motorboten moeten hun snelheid wel in de gaten houden. Als er zich een ongeval voordoet, is het niet ongebruikelijk dat dit gepaard gaat met persoonlijk letsel. Mensen vallen overboord en kunnen zich daarbij ernstig verwonden. Ondanks dat er geen algemene snelheidslimiet bestaat voor recreatieboten in de zeevaart, dienen alle vaartuigen een veilige en redelijke snelheid aan te houden en niet de veiligheid van het overige maritieme verkeer in gevaar te brengen. Er zijn wel algemene snelheidslimieten van toepassing op binnenlandse waterwegen. Zie hiervoor: https://wetten.overheid.nl/BWBR0007331/2013-01-01

De Electronic Waterways Information Service (ELWIS) op elwis.de geeft specifieke informatie over de snelheidsregels op Duitse maritieme en binnenlandse waterwegen.