Πώς να αντιδράσετε αν όρκες πλησιάσουν το σκάφος σας

Οι Όρκες πηγαίνουν στα πηδάλια των ιστιοπλοϊκών σκαφών

Ήταν μια τέλεια μέρα ιστιοπλοΐας το καλοκαίρι του 2021, όταν ο skipper Pete Green έπλεε στα ανοιχτά της νοτιοδυτικής ακτής της Ισπανίας. Ο Green και το πλήρωμά του μετέφεραν ένα Amel 52 από το Γιβραλτάρ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Όλα πήγαιναν ομαλά μέχρι που ξαφνικά το τιμόνι του σκάφους άρχισε να περιστρέφεται ανεξέλεγκτα μπρος-πίσω.

"Γνωρίζαμε για τον κίνδυνο να συναντήσουμε όρκες, γι' αυτό μείναμε κοντά στις ισπανικές ακτές, αλλά δεν τις είδαμε να έρχονται", λέει ο Green, διευθύνων σύμβουλος της Halcyon Yachts. "Το τιμόνι γύρισε ξαφνικά από τα αριστερά στα δεξιά, καθώς συγκρούστηκαν με το πηδάλιο".

Μείνετε παθητικοί όταν πλησιάζουν οι όρκες

Το πλήρωμα απενεργοποίησε αμέσως όλα τα ηλεκτρονικά συστήματα, σταμάτησε τη μηχανή, μάζεψε τα πανιά και ξάπλωσε στο κατάστρωμα. Ακολούθησαν όλες τις συμβουλές που είχαν πάρει ώστε να  περιμείνουν παθητικοί μέχρι να βαρεθούν οι φάλαινες. Οι όρκες έκαναν κύκλους γύρω από το Amel για σχεδόν δύο ώρες, μερικές φορές τόσο κοντά που το πλήρωμα μπόρεσε να τραβήξει φωτογραφίες και βίντεο με τα ζώα. Όλη την ώρα, τα θαλάσσια θηλαστικά χτυπούσαν το σκάφος, την καρίνα και το πηδάλιο.

"Μας φάνηκε σαν μια αιωνιότητα μέχρι να μας αφήσουν επιτέλους", διηγείται ο Pete Green. Μέχρι να εξαφανιστούν οι όρκες, το πηδάλιο είχε ήδη υποστεί σοβαρές ζημιές. "Κατά κάποιο τρόπο ήταν εκπληκτικό να βρισκόμαστε τόσο κοντά σε αυτά τα υπέροχα, τεράστια και κομψά πλάσματα. Αλλά ήταν επίσης τρομακτικό να ξέρουμε ότι θα μπορούσαν να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές. Αν το πηδάλιο είχε καταστραφεί, θα είχαμε χάσει τον έλεγχο του πλοίου. Ευτυχώς, μας είχε απομείνει ένα μικρό κομμάτι από το πηδάλιο, αρκετό για να κρατήσουμε την πορεία μας και να καταφύγουμε".

Οι αλληλεπιδράσεις των φαλαινών με ιστιοφόρα παραμένουν σπάνιες

Τα τελευταία χρόνια, έχουν σημειωθεί πολλά περιστατικά στα οποία εμπλέκονται φάλαινες-δολοφόνοι στα ανοικτά των ακτών της Ισπανίας και της Πορτογαλίας στον Ατλαντικό. Τα περισσότερα από αυτά τα περιστατικά έλαβαν χώρα μεταξύ των Στενών του Γιβραλτάρ και του Κόλπου του Κάντιθ. Οι πληθυσμοί των όρκων περνούν το καλοκαίρι από αυτό το πέρασμα για να τραφούν με ψάρια όπως ο τόνος και να θηλάσουν τα μικρά τους.

Οι ειδήσεις για τις υποτιθέμενες "επιθέσεις" εξαπλώνονται ραγδαία τον τελευταίο καιρό. Αυτό μπορεί να αφήνει την αίσθηση ότι οι ωκεανοί είναι γεμάτοι από επιθετικά θηλαστικά, ενώ στην πραγματικότητα ισχύει το αντίθετο. Αυτές οι "επιθέσεις" φαίνεται να είναι πράξεις ενός πολύ μικρού αριθμού ζώων που φαίνεται να έχουν αναπτύξει αυτή τη συμπεριφορά κάτω από ειδικές συνθήκες.

Ένας μικρός μόνο αριθμός ζώων

Η θαλάσσια βιολόγος Monica Gonzales εργάζεται για την CEMMA, μια ΜΚΟ της Γαλικίας που διαχειρίζεται τον ιστότοπο orgaiberica.org. Η CEMMA συλλέγει δεδομένα σχετικά με τις παρατηρήσεις και τις αλληλεπιδράσεις με όρκες. Σε συνέντευξή της στο ιστιοπλοϊκό ιστολόγιο No Frills Sailing τον Μάιο του 2023, η Gonzales δήλωσε ότι, με βάση τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί μέχρι στιγμής, εκτιμά ότι ένα στα εκατό ιστιοπλοϊκά σκάφη στην περιοχή αγγίζεται από όρκες. Περίπου το ένα πέμπτο από αυτά τα ιστιοφόρα υφίστανται τόσο σοβαρές ζημιές από τις συναντήσεις που αδυνατούν να κάνουν ελιγμούς.

Ο Gonzales λέει ότι μέχρι στιγμής έχουν εμπλακεί 15 ζώα. Τα περισσότερα από αυτά είναι ανήλικα, μόνο λίγα είναι ενήλικα. Προφανώς ανήκουν σε διαφορετικές οικογένειες και είναι κατανεμημένα σε τρεις έως έξι κοπάδια.

Η αιτία παραμένει άγνωστη

Για να εξηγήσει τη συμπεριφορά των όρκων, η Gonzales ακολουθεί δύο υποθέσεις, καμία από τις οποίες δεν έχει καμία σχέση με "επιθέσεις": Θα μπορούσε να πρόκειται για μια πρόσφατα επινοηθείσα συμπεριφορά ή για αντίδραση σε μια κακή εμπειρία με ένα ιστιοφόρο.

Η δρ Ρουθ Εστεμπάν, ερευνήτρια θαλάσσιων θηλαστικών με έδρα το Καντίθ, παρακολουθεί επίσης εδώ και χρόνια τον ισπανικό πληθυσμό των όρκων. Υποστηρίζει τη θεωρία ότι τα νεαρά ζώα παίζουν. Ενδεχομένως, βρίσκουν τα πηδάλια ιδιαίτερα δελεαστικά, καθώς αυτά μπορούν να κινούνται και να σπρώχνονται.

Ο Γερμανός ναυτικός και συγγραφέας Thomas Käsbohrer αναφέρει σε συνέντευξή του στο Segelreporter.com άλλες υποθέσεις που έχει συγκεντρώσει: ασθένεια, εκδίκηση, πείνα, κυνήγι. "Κάποιοι θεωρούν τις επιθέσεις στα πηδάλια ως ένα μήνυμα "σήκω και φύγε από την περιοχή μας!"". Μέχρι στιγμής, ωστόσο, καμία από αυτές τις υποθέσεις δεν μπορεί να θεωρηθεί πειστική.

Πως να αποφύγετε τις συναντήσεις με τις όρκες

Προκειμένου να αποφευχθούν οι συναντήσεις με όρκες, το ισπανικό Υπουργείο Μεταφορών αναθεώρησε τις συστάσεις του στις αρχές Ιουνίου, συνιστώντας πλέον στα σκάφη να πλέουν όσο το δυνατόν πιο κοντά στην ακτή στις σχετικές περιοχές. Ενημερωμένους χάρτες με καταγεγραμμένες παρατηρήσεις όρκας μπορείτε να βρείτε στον ιστότοπο του Υπουργείου.

Ωστόσο, αυτό μπορεί να εισάγει νέους κινδύνους, όπως η προσάραξη. Επίσης, οι όρκες θα κυνηγούν και στην παράκτια ζώνη. Ως εκ τούτου, τα ρηχά νερά δεν εγγυώνται τη διαφυγή των ζώων, όπως δείχνει η περίπτωση του Pete Green.

Η ταχύτητα, εξηγεί η Monica Gonzales, είναι πιο πιθανό να ενθαρρύνει τα ζώα να κυνηγήσουν το σκάφος. Ακόμη και όταν απλώς μεταναστεύουν, οι όρκες κολυμπούν με ταχύτητα πέντε έως δέκα κόμβων. Όταν κυνηγούν, μπορούν να φτάσουν ταχύτητες που ξεπερνούν τους 20 κόμβους.

Συμβουλές σε περιπτωση συνάντησης με όρκες

Προς το παρόν, εάν η στρατηγική αποφυγής ήταν ανεπιτυχής και προκύψει αλληλεπίδραση με όρκες, η πιο σημαντική συμβουλή είναι η ασφάλεια του πληρώματος και του σκάφους. Η επίσημη συμβουλή τόσο από τη British Cruising Association όσο και από το orcaiberica.org είναι να σταματήσετε το σκάφος σας, να μαζέψετε τα πανιά αν χρειαστεί και να απενεργοποιήσετε τον αυτόματο πιλότο, τον βυθόμετρο και τη μηχανή. Μην κρατάτε το τιμόνι, καθώς μπορεί ξαφνικά να περιστραφεί εκτός ελέγχου αν μια φάλαινα συγκρουστεί με το πηδάλιο.

Συνιστάται στα πληρώματα να μην φωνάζουν, να μην αγγίζουν ή να μην πλησιάζουν τις όρκες που φαίνεται να επιτίθενται στο σκάφος από το πλάι. Οι καπετάνιοι υποχρεούνται να αναφέρουν όλες τις θεάσεις και τις συναντήσεις. Θα πρέπει να λαμβάνονται φωτογραφίες και βίντεο για να βοηθήσουν στην αναγνώριση των ζώων.

Όταν ταξιδεύετε στις εν λόγω περιοχές, είναι απαραίτητο να είστε προετοιμασμένοι για δυσάρεστες συναντήσεις. Ιδανικά, αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει τη μεταφορά ενός κιτ επισκευής για να βοηθήσετε με τυχόν ζημιές στο πηδάλιο σας. Ωστόσο, είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσετε ότι, στατιστικά, η πιθανότητα επίθεσης από όρκα είναι μάλλον μικρή.