Το μέλλον των αντιρρυπαντικών μέσων και γιατί αλλάζει

Γιατί είναι απαραίτητα το αντιρρυπαντικά μέσα για τα σκάφη

Κατά τη διάρκεια του αγώνα Golden Globe και καθώς βρισκόταν στη θάλασσα για μήνες, κάνοντας αδιάκοπα τον γύρο του κόσμου, ο Φιλανδός ιστιοπλόος Tapio Lehtinen συνειδητοποίησε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με το σκάφος του. «Έπλεα παράλληλα [με έναν ανταγωνιστή] στον Ινδικό Ωκεανό όταν ξαφνικά τον είδα να απομακρύνεται. Σκέφτηκα ότι ίσως μια πετονιά είχε πιάσει στην προπέλα και βούτηξα στο πλάι κατά τη διάρκεια μιας νηνεμίας για να το εξετάσω», ανέφερε.

«Δεν ήταν σχοινί ή δίχτυ, ήταν πεταλίδες που φύτρωναν σε όλη τη γάστρα. Όταν τις είδα, ήξερα ότι ο αγώνας μου είχε τελειώσει».

Ο Lehtinen συνέχισε, αλλά τελείωσε τον αγώνα 110 ημέρες μετά από τον νικητή. Η ακραία μόλυνση είχε καλύψει ολόκληρο το υποβρύχιο μέρος του σκάφους, αρχικά επιβραδύνοντας και στη συνέχεια σταματώντας εντελώς την ταχύτητα του σκάφους του. Οι πεταλίδες είχαν επίσης αποικίσει το πτερύγιο του αυτόματου πηδαλίου του, το οποίο, όταν δεν μπόρεσε πλέον να αντεπεξέλθει στο μόνιμο τεράστιο πρόσθετο φορτίο, κόπηκε.

Η βιοΡΥΠΑΝΣΗ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΟΛΑ ΤΑ ΣΚΑΦΗ

Η εμπειρία του Tapio Lehtinen είναι ένα ιδιαίτερα δραματικό παράδειγμα των σοβαρών προβλημάτων που μπορεί να προκαλέσει η ρύπανση και του κόστους. Η βιορύπανση επηρεάζει όλα τα είδη σκαφών και πλοίων. Χωρίς αποτελεσματική ή επαρκή επίστρωση για την απώθησή τους, οι υδρόβιοι οργανισμοί προσκολλούνται και συσσωρεύονται σε βυθισμένες επιφάνειες. Αυτή η διαδικασία συμβαίνει πιο γρήγορα όταν ένα σκάφος είναι ακίνητο και σε ζεστό νερό ή σε πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά παράκτιες περιοχές, όπου τα σκάφη αναψυχής περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους.

Ακόμη και μια μικρή παρουσιά οργανισμών στη γάστρα ενός μηχανοκίνητου σκάφους επηρεάζει την απόδοσή του και την κατανάλωση καυσίμου με συνέπεια και μεγαλύτερες εκπομπές CO2. Όταν δε προσβληθούν οι είσοδοι νερού και οι σωληνώσεις ψύξης του κινητήρα, μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερο κόστος συντήρησης, ακόμα και σε βλάβες και ζητήματα ασφάλειας στη θάλασσα.

Τα βιοκτόνα ελέγχονται όλο και περισσότερο

Για όλους αυτούς τους λόγους, η βιορύπανση είναι κάτι που θέλουν να αποφεύγουν οι ιδιοκτήτες σκαφών και πλοίων κάθε μεγέθους, από μικρά μηχανοκίνητα σκάφη μέχρι τεράστια πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων. Ωστόσο, η χρήση βιοκτόνων σε επιχρίσματα πλοίων ελέγχεται, περιορίζεται ή απαγορεύεται ολοένα και περισσότερο από ρυθμιστικούς φορείς σε όλο τον κόσμο. Ο λόγος έιναι η προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος από τοξικές και μακροχρόνιες βλαβερές συνέπειες για τους θαλάσσιους οργανισμούς και την ανθρώπινη υγεία.

Τα προϊόντα που περιέχουν TBT ή τριβουτυλοκασσίτερο, ένα βιοκτόνο που χρησιμοποιούνταν ευρέως στα πλοία για περισσότερα από 40 χρόνια, έχουν απαγορευτεί εδώ και πολλά χρόνια. Αυτή η τοξική χημική ουσία διαπιστώθηκε ότι συσσωρεύεται στην τροφική αλυσίδα, επηρεάζοντας την ανάπτυξη των ασπόνδυλων, στη συνέχεια των θαλάσσιων θηλαστικών όπως οι φάλαινες, τα δελφίνια και οι θαλάσσιες ενυδρίδες και καταλήγοντας στο τέλος στην ανθρώπινη διατροφή. Οι επιστήμονες βρήκαν ανησυχητικά αποδεικτικά στοιχεία ότι το ΤΒΤ μπορεί να παραμείνει στο περιβάλλον για έως και 30 χρόνια.

Η ΕΕ ΟΔΗΓΕΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Σήμερα, το πρόγραμμα REACH της ΕΕ (καταχώριση, αξιολόγηση, έγκριση και περιορισμός χημικών ουσιών) και ο κανονισμός για τα βιοκτόνα (BPR) που ισχύει από το 2013 καθορίζουν ποιες χημικές ουσίες μπορούν να χρησιμοποιούνται σε προϊόντα που πωλούνται στις χώρες της ΕΕ, διασφαλίζοντας παράλληλα έναν υψηλό βαθμό προστασίας για τους ανθρώπους και το περιβάλλον.

Επί του παρόντος υπάρχει ένας μεταβατικός κανονισμός για τη χρήση δραστικών ουσιών που κυκλοφορούσαν στην αγορά ή χρησιμοποιήθηκαν σε βιοκτόνα το 2013. Στο πλαίσιο μιας συνεχούς αναθεώρησης, αξιολογούνται και εκτιμώνται συστατικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για έναν επικαιροποιημένο, εναρμονισμένο σε όλες τις χώρες της ΕΕ κανονισμό. Η ΕΕ αποτελεί σημαντική κινητήρια δύναμη ανάπτυξης προϊόντων παγκοσμίως, καθώς αντιπροσωπεύει το 70% της παγκόσμιας αγοράς σκαφών αναψυχής. Οι σχετικοί κανονισμοί, μαζί με αυτούς που ισχύουν στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, αναμένεται να είναι οι πιο αυστηροί στον κόσμο.

Η εξάπλωση μη αυτοχθόνων ειδών

Η μεγάλη καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της αναθεώρησης της ΕΕ αντικατοπτρίζει πόσο δύσκολο είναι να επιτευχθεί η σωστή ισορροπία μεταξύ της αντιρρυπαντικής αποτελεσματικότητας και της βιωσιμότητας. Αν και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει να μειώσει τη βλάβη που μπορούν να προκαλέσουν οι χημικές ουσίες, ενδιαφέρεται επίσης ιδιαίτερα για την πρόληψη της εξάπλωσης χωροκατακτητικών ειδών.

Οι θαλάσσιοι οργανισμοί που μπορούν να αναπτυχθούν στο υδάτινο έρμα των πλοίων ή στη γάστρα τους μπορούν εύκολα να μεταφερθούν από την περιοχή που ανήκουν φυσικά σε μία άλλη όπου δεν είχαν υπάρξει ποτέ στο παρελθόν. Όπως παρατηρείται και στην ξηρά, τα νεοεισαχθέντα είδη μπορούν να εκτοπίσουν τα αυτόχθονα είδη. Αυτό έχει ήδη συμβεί σε πολλές περιοχές του κόσμου. Είναι πολύ πραγματική και μη αναστρέψιμη απειλή για την παγκόσμια θαλάσσια βιοποικιλότητα.

ΚΑΙ ΤΑ ΣΚΑΦΗ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΕΞΑΠΛΩΝΟΥΝ ΝΕΑ ΕΙΔΗ

«Η μετοίκιση των ειδών είναι ένα μεγάλο πρόβλημα», αναφέρει ο Eivind Berg, επικεφαλής ρυθμιστικών υποθέσεων στην Jotun. «Στη Νορβηγία έχουμε τώρα το αποικιακό θαλάσσιο χιτωνοφόρο (didemnum vexillum), ένα αποικιστικό είδος με καταγωγή από την Ιαπωνία, αν και προς το παρόν έχει εμφανιστεί μόνο στη δυτική ακτή. Επίσης παρατηρούνται μεγάλες αλλαγές στις παραλίες. Παλιά δεν υπήρχαν στρείδια του Ειρηνικού, δεν τα έβλεπες πριν από 10 χρόνια και τώρα είναι παντού, έχουν εξαπλωθεί ευρέως και τα μπλε μύδια έχουν γίνει σπάνια».

Όσον αφορά την παγκόσμια απειλή, τα σκάφη αναψυχής δεν θεωρούνται ως κύριος παράγοντας στο πρόβλημα, αλλά όπως αναφέρει ο Berg: «Αυτό που μπορούν να κάνουν τα σκάφη αναψυχής είναι να εξαπλώνουν περισσότερα είδη, τα οποία έχουν ήδη εισβάλει, κατά μήκος της ακτής. Έτσι, τα σκάφη αναψυχής και η ναυσιπλοΐα κοντά στις ακτές του Southampton, για παράδειγμα, μπορούν να μεταφέρουν κάτι πιο ψηλά, στη Σκωτία».

Ο Berg αναφέρει αυτό ως παράδειγμα, αλλά υπάρχουν ακόμα πιο πιεστικά προβλήματα αλλού. Μία πρόσφατη μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Μεσόγειος είναι η θάλασσα με τη μεγαλύτερη εισβολή ειδών στον κόσμο, με περίπου 800 αναγνωρισμένα χωροκατακτητικά υδρόβια είδη. Σε έναν έλεγχο, το 71% των σκαφών αναψυχής μετέφερε τουλάχιστον ένα μη αυτόχθονο είδος.

Η λεπτή ισορροπία των ειδών

«Στο παρελθόν, όλοι οι ιδιοκτήτες σκαφών ήθελαν απλώς να διατηρούν τα σκάφη τους καθαρά για να μειώνουν τις εκπομπές και να αυξάνουν την απόδοση. Αλλά τώρα αναγνωρίζεται ότι ένα μολυσμένο σκάφος διαταράσσει την ευαίσθητη ισορροπία των ειδών», συμφωνεί ο Δρ. Julian Hunter, Επικεφαλής Αειφορίας στο Διεθνές Συμβούλιο Ενώσεων Θαλάσσιας Βιομηχανίας (ICOMIA).

«Η ΕΕ έχει καταστήσει σαφή στην Πράσινη Συμφωνία της, την πρωταρχική περιβαλλοντική πολιτική της, ότι ήθελε να αποκαταστήσει τη βιοποικιλότητα σε όλα τα ύδατα της ΕΕ και διαχειρίζεται πολύ προσεκτικά τις πιθανές μετακινήσεις ειδών από σκάφη αναψυχής. Ταυτόχρονα, ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι κανονισμοί περιβαλλοντικής ασφάλειας που έχουν θεσπιστεί από άλλο τμήμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίοι προβλέπουν όλο και λιγότερο επιβλαβή συστήματα βιοκτόνων».

«Επομένως, βρίσκονται στη μέση αυτής της πλήρους εκτίμησης του παραδοσιακού τρόπου πρόληψης της μόλυνσης σκαφών αναψυχής και εμπορικών πλοίων, αλλά αγωνίζονται να κατανοήσουν ή να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με το πώς θα το αξιολογήσουν αυτό περιβαλλοντικά. Ορισμένα κράτη μέλη εναντιώνονται απόλυτα στην απελευθέρωση βιοκτόνων, ενώ άλλες χώρες της ΕΕ λένε ότι χρειάζονται πραγματικά αυτά τα προϊόντα. Επομένως, βρισκόμαστε σε μία ενδιαφέρουσα κατάσταση».

Ο Hans Slegtenhorst, ανώτερος διευθυντής προϊόντων στην Akzo Nobel, συμφωνεί: «Οι διάφοροι νόμοι δεν συνεργάζονται και η πρόκλησή μας είναι να βρούμε λύσεις που να ταιριάζουν με όλα αυτά τα διαφορετικά πλαίσια. Συνεργαζόμαστε με την ICOMIA για να βρούμε την ισορροπία. Μπορεί να μην απαλλαγούμε εντελώς από τα τρέχοντα αντιρρυπαντικά προϊόντα, αλλά εξετάζουμε πού μπορούμε και πού δεν μπορούμε να χρησιμοποιούμε προϊόντα χωρίς βιοκτόνα».

Όπως όλοι οι κατασκευαστές που προσπαθούν να παράγουν πιο αποτελεσματικά προϊόντα, η Akzo Nobel διερευνά καινοτόμες λύσεις βαφής χρησιμοποιώντας πολύ διαφορετικές τεχνολογίες. Οι μελλοντικές επιλογές μπορεί να μοιάζουν πολύ διαφορετικές.

Αντιρρυπαντικά προϊόντα με ή χωρίς χαλκό

Ενώ αξιολογούνται τα συστατικά που θα επιτρέπονται, οι κατασκευαστές επιλέγουν τη στάση που θα υιοθετήσουν. Στο παρελθόν, οι παραδοσιακές αντιρρυπαντικές βαφές περιείχαν συνήθως ένα μείγμα διαφόρων δραστικών ουσιών, αλλά οι πιο πρόσφατοι κανονισμοί της ΕΕ στοχεύουν στον περιορισμό της χρήσης αυτών των συν-βιοκτόνων ή ενισχυτών, επομένως το εκάστοτε προϊόν μπορεί να περιέχει μόνο μία δραστική ουσία.

Η Hempel αναμένει την απαγόρευση του χαλκού και έχει ήδη καταργήσει σταδιακά όλα τα προϊόντα που περιέχουν χαλκό. Αντιθέτως, η Jotun υποστηρίζει ότι ο χαλκός είναι κατάλληλος για χρήση.

«Γνωρίζουμε τα πάντα σχετικά με τη χρήση αντιρρυπαντικών μέσων με βάση τον χαλκό και αυτός είναι ο λόγος που πιστεύουμε ότι οι βαφές σκαφών αναψυχής που βασίζονται σε βιοκτόνα χαλκού εξακολουθούν να αποτελούν μία ιδανική λύση για τα σκάφη. Είναι απαραίτητο θρεπτικό συστατικό για όλους τους οργανισμούς που ζουν στο θαλάσσιο περιβάλλον και όλοι οι οργανισμοί, εκτός από τους εξαιρετικά πρωτόγονους, διαθέτουν μηχανισμούς ρύθμισης των επιπέδων χαλκού. Αυτό ονομάζεται ομοιόσταση», εξηγεί ο Eivind Berg της Jotun.

ΧΑΛΚΟΣ ΑΠΟ ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

Πιστεύεται ότι ορισμένα είδη είναι ευαίσθητα στα βιοκτόνα χαλκού και τα αντιρρυπαντικά προϊόντα με βάση τον χαλκό έχουν απαγορευτεί σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, αναγνωρίζεται ότι οι μεγαλύτερες επιπτώσεις προκύπτουν από την εισχώρηση συμπυκνωμένου χαλκού στο νερό, παρά από την αργή έκπλυση μιας αντιρρυπαντικής επίστρωσης στο νερό.

«Ένα πολύ μικρό ποσοστό του χαλκού που εισέρχεται στο περιβάλλον είναι ανθρωπογενές [μέσω της ρύπανσης]», δηλώνει ο Eivind Berg. «Περισσότερο από το 90% είναι φυσική εισροή από ποτάμια, η οποία προκαλείται από τη διάβρωση των βράχων. Χρησιμοποιούμε πολύ χαλκό σε στέγες και σε σωλήνες και η ποσότητα που χρησιμοποιούμε σε αντιρρυπαντικά μέσα είναι μικρότερη από άλλες ανθρώπινες χρήσεις.

«Αλλά ακόμα και σε αυτήν την περίπτωση, η ανθρώπινη χρήση είναι ένα μικροσκοπικό ποσοστό της φυσικής εισχώρησης και μόνο το 1% του χαλκού είναι βιοδιαθέσιμο, επειδή συνήθως συνδυάζεται με την οργανική ύλη στο νερό σε μεγαλύτερα μόρια που δεν είναι διαθέσιμα στη θαλάσσια ζωή. Η απορρόφησή του ή η κατάποσή του δεν είναι δυνατή, επομένως, όταν κάποιοι προσπαθούν να εκτιμήσουν το δυναμικό μόλυνσης του χαλκού, είναι εξαιρετικά σημαντικό να λαμβάνεται υπόψη το βιοδιαθέσιμο ποσοστό και υπάρχουν μοντέλα για να γίνει αυτό».

Ο ΧΑΛΚΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟΞΙΚΟΣ ΣΕ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΟ ΒΑΘΜΟ

«Το καλό με τον χαλκό είναι ότι όταν ξεπλένεται ως ιόν χαλκού έχει υψηλή τοξικότητα και είναι πολύ δραστικός καθώς αφαιρείται από την αντιρρυπαντική βαφή, αλλά είναι πολύ βραχύβιος. Έτσι, επηρεάζει τη μικροστοιβάδα που περιβάλλει τη γάστρα, αλλά αποτοξινώνεται όταν διεισδύει σε περαιτέρω στρώματα νερού, επειδή συνδέεται με άλλα μόρια που δεν είναι βιοδιαθέσιμα και γίνεται γρήγορα αβλαβής.

«Έτσι», προσθέτει ο Berg, «προτιμούμε τον χαλκό, τουλάχιστον για τα σκάφη αναψυχής. Ένα χρώμα που περιέχει χαλκό είναι κατάλληλο και δεν πιστεύουμε ότι οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι ανησυχητικές. Σε μία εξαιρετικά κλειστή μαρίνα με μικρές παλίρροιες και χαμηλή ανταλλαγή νερού μπορεί να προκύψουν συγκεντρώσεις χαλκού που δεν είναι υγιείς για τους οργανισμούς σε αυτό το τεχνητό περιβάλλον. Αλλά μπορούμε επίσης να αποκαλούμε αυτά τα σημεία ως μέρη στάθμευσης, όπου έχουμε ήδη αλλάξει το περιβάλλον σε μεγάλο βαθμό».

Μία βιώσιμη εναλλακτική λύση αντί της αυτοδιαβρωτικής βαφής χαλκού είναι το Coppercoat, μία εποξειδική ρητίνη χωρίς διαλύτες, με βάση το νερό και αναμεμειγμένη με σκόνη χαλκού που έχει χαμηλό ρυθμό έκπλυσης. Αν και το Coppercoat είναι πιο ακριβό από τις συμβατικές αντιρρυπαντικές βαφές για μία σεζόν, θεωρείται ότι προσφέρει προστασία από τη ρύπανση «για μια δεκαετία ή περισσότερο».

Καινοτομίες στον ορίζοντα

Η νομοθεσία έχει ήδη αλλάξει τα αντιρρυπαντικά μέσα και θα συνεχίσει να το κάνει, με αποτέλεσμα πολλές εταιρείες να αναζητούν μελλοντικές εναλλακτικές λύσεις αντί των παραδοσιακών επιχρισμάτων. Ποιες μπορεί να είναι αυτές;

«Η αγορά είναι πάρα πολύ διαφορετική σήμερα από ό,τι ήταν πριν από 10 χρόνια», αναφέρει ο Δρ. Julian Hunter. «Όχι μόνο κυκλοφορούν όλο και λιγότερα βιοκτόνα, αλλά βλέπουμε και μία νέα προσέγγιση με προϊόντα όπως τα αντικολλητικά που χρησιμοποιούν τις ίδιες χημικές ουσίες με τα στεγανωτικά μπάνιου. Ο υπέρηχος προωθείται επίσης σε μεγάλο βαθμό, χρησιμοποιώντας έναν μορφοτροπέα που εκπέμπει υπερήχους μέσω της γάστρας ενός σκάφους και δημιουργώντας μικροσκοπικές φυσαλίδες στη βαφή. Αλλά δεν υπάρχει ένα μέγεθος που να ταιριάζει σε όλους και οι ιδιοκτήτες σκαφών πρέπει πραγματικά να διαθέτουν ένα φάσμα επιλογών».

ΑΝΤΙΡΡΥΠΑΝΤΙΚΟ ΜΕΣΟ ΜΕ ΠΡΟΤΥΠΟ ΤΟΥΣ ΑΧΙΝΟΥΣ

Μία από αυτές τις εναλλακτικές ιδέες είναι μία ειδική κολλητική μεμβράνη που εφαρμόζεται στο κύτος και έχει αγκαθωτή επιφάνεια σχεδιασμένη να απωθεί την ανάπτυξη των οργανισμών. Το Finsulate είναι το πνευματικό τέκνο του Ολλανδού επιστήμονα υλικών Rik Breur, ο οποίος το εμπνεύστηκε από την ακανθώδη επιφάνεια των αχινών. Το ινώδες περιτύλιγμα αποτελείται από νάιλον μικροΐνες διατεταγμένες σαν μικρές βελόνες σε ένα υπόστρωμα στη μία πλευρά και μία αυτοκόλλητη μεμβράνη στην άλλη πλευρά. Εφαρμόζεται στις υποβρύχιες επιφάνειες σαν ρολό χαλιού.

Όταν βρίσκεται στο νερό, η συνεχής κίνηση των μικροσκοπικών αγκαθωτών νάιλον ακίδων, οι οποίες είναι τοποθετημένες σε στενή απόσταση μεταξύ τους, δημιουργεί μία απωθητική επιφάνεια για βιορύπανση. Οι ίνες έχουν επίσης δοκιμαστεί για να διασφαλίζεται ότι δεν πέφτουν ως μικροπλαστικοί ρύποι και το σύστημα έχει εγγύηση πέντε ετών.

«Οι ιδιοκτήτες σκαφών θέλουν προϊόντα φιλικά προς το περιβάλλον που να είναι μη τοξικά αλλά να είναι και κατάλληλα για μεγάλα φορτηγά και οχηματαγωγά πλοία», δηλώνει ο Breur. «Η φύση έχει ήδη επιλύσει πολλά πράγματα στην πορεία της εξέλιξης, από τα οποία μπορούμε να αντλήσουμε γνώση».

ΑΥΤΟΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ

Μία άλλη εναλλακτική λύση είναι οι επιστρώσεις σιλικόνης, όπως το Silic One της Hempel χωρίς βιοκτόνα, το οποίο βασίζεται σε έναν συνδυασμό σιλικόνης και υδρογέλης. Αυτό δημιουργεί μία πολύ λεία επιφάνεια, στην οποία οι οργανισμοί δυσκολεύονται να προσκολληθούν. «Αυτές οι επικαλύψεις βασίζονται στην ασθενή πρόσφυση μεταξύ της επίστρωσης και των ρυπαντικών θαλάσσιων ειδών και απαιτείται κάποια κίνηση του σκάφους για τον αυτοκαθαρισμό, επομένως είναι γενικά πιο κατάλληλες για σκάφη με ταχύτητα άνω των 8 κόμβων και με υψηλή δραστηριότητα», αναφέρει ο Julian Hunter.

Η Hempel κατασκευάζει επίσης μία επίστρωση που συνδυάζει την απαλότητα της σιλικόνης με τα αντιρρυπαντικά βιοκτόνα σε σε μία μόνο στρώση. «Η τεχνολογία σιλικόνης που χρησιμοποιούμε με το Hempaguard-x7 - σιλικόνη με χαμηλή ποσότητα βιοκτόνου αλλά μειωμένη κατά 80-90% - αποτρέπει καλύτερα τη μόλυνση και η επιφάνεια είναι πολύ πιο ολισθηρή», δηλώνει ο Thomas Olsen από την Hempel.

Ωστόσο, οι μακροπρόθεσμες περιβαλλοντικές επιπτώσεις της σιλικόνης δεν είναι ακόμη πλήρως γνωστές. Η σιλικόνη είναι μία μη βιοδιασπώμενη ουσία. Η τοξικότητα και η δυνατότητα βιοσυσσώρευσης του πολυδιμεθυλσιλοξανίου, της βασικής ουσίας των επιστρώσεων σιλικόνης, έχει αξιολογηθεί ως χαμηλή, αλλά ορισμένοι ερευνητές έχουν αμφισβητήσει τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις από την απελευθέρωση τέτοιων μη διασπώμενων ουσιών.

μινι ΑΠΟΒΑΘΡεσ στεγνωματος

Μία άλλη προσέγγιση για την επίλυση του προβλήματος της ρύπανσης είναι οι αποβάθρες εντός του νερού ή slip liners. Προϊόντα όπως το DockyDock που καλύπτει τη γάστρα και η αποβάθρα στεγνωματος  SeaPen τοποθετούνται μόνιμα στη θέση ελλιμενισμού στη μαρίνα όπου οδηγείται το σκάφος. Στην περίπτωση του καλύμματος DockyDock, το θαλασσινό νερό αντλείται έξω από το κάλυμμα, ενώ το SeaPen είναι κατασκευασμένο έτσι ώστε το σκάφος να μπορεί να επιπλέει σε στεγνή βάση. Και τα δύο προϊόντα λειτουργούν σαν ξηρή αποβάθρα και είναι κατάλληλα για μηχανοκίνητα σκάφη μικρού ή μεσαίου μεγέθους, αλλά όχι για ιστιοπλοϊκά σκάφη με καρίνα και πηδάλιο.

ΡΟΜΠΟΤ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ξηρη ιστιοπλοια

Μία λύση που κερδίζει έδαφος είναι ο καθαρισμός της γάστρας μέσα στο νερό ή ο καλλωπισμός της. Τα αυτόνομα ρομπότ καθαρισμού αποτελούν μία μελλοντική λύση που ήδη χρησιμοποιείται από καθιερωμένους κατασκευαστές επιστρώσεων. Το Hull Skater της Jotun επιθεωρεί και αφαιρεί τους ρύπους χωρίς τριβή και χωρίς να καταστρέφει την αντιρρυπαντική επίστρωση και έχει σχεδιαστεί για χρήση σε συνδυασμό με την επίστρωση Sea Quantum Skate Coating της ίδιας εταιρείας.

Το ρομπότ HullSkater παραμένει επί του σκάφους σε έναν φορητό σταθμό που διαθέτει ράμπα καθέλκυσης και ανάκτησης και μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο στο λιμάνι, όσο και σε αγκυροβόλιο. Το σύστημα μπορεί επίσης να ελεγχθεί με τηλεχειρισμό από την ακτή. Υπάρχουν, ωστόσο, προκλήσεις και με αυτήν την προσέγγιση, καθώς ο καθαρισμός της γάστρας δεν επιτρέπεται σε ορισμένες θάλασσες ή λιμάνια.

Η παραμονή εκτός νερού και η ξηρή ιστιοπλοΐα εφαρμόζονται εδώ και δεκαετίες και καθιερώνονται ολοένα και περισσότερο. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας υπήρξε μία τεράστια αύξηση του αριθμού ατόμων που θέλουν να περνούν τον χρόνο τους στη θάλασσα, κάτι που υπερέβη τη διαθεσιμότητα αγκυροβολίων και θέσεων ελλιμενισμού. Ως εκ τούτου, οι χωροι φιλοξενίας εκτός νερού και η ξηρή ιστιοπλοΐα, όπου το σκάφος χρησιμοποιείται όταν χρειάζεται, είναι πλέον δημοφιλή. Εάν το σκάφος τους φυλάσσεται έξω από τη θάλασσα, οι ιδιοκτήτες μπορούν να αποφύγουν τελείως τα αντιρρυπαντικά μέσα.

ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΜΕ ΥΠΕΡΗΧΟΥΣ

Τα αντιρρυπαντικά συστήματα με υπερήχους είναι μία άλλη δυνητική λύση, στην οποία χρησιμοποιείται η ίδια τεχνολογία που εφαρμόζεται εδώ και δεκαετίες στις βιομηχανίες τροφίμων, ζυθοποιίας και υδροπονικής γεωργίας – ακόμα και στη ναυτιλία. Η Sonihull είναι ηγέτης της αγοράς σε αυτόν τον τομέα. 

Το σύστημά της παράγει πολλαπλές ριπές υπερηχητικής ενέργειας σε μια σειρά στοχευμένων συχνοτήτων παλμών που μεταδίδονται μέσω ενός μορφοτροπέα στη γάστρα του σκάφους. Ο υπέρηχος παράγει ένα μοτίβο αυξανόμενης και μειούμενης πίεσης στην επιφάνεια.

Σε αυτήν τη διαδικασία, η οποία ονομάζεται μη αδρανής σπηλαίωση, δημιουργούνται μικροσκοπικές φυσαλίδες κατά τη διάρκεια του κύκλου μειωμένης πίεσης που διασπώνται καθώς αυξάνεται η πίεση. Αυτή η μικροσκοπική κίνηση έχει μία καθαριστική επίδραση που καταστρέφει τα φύκια και αποτρέπει τον αποικισμό των προνυμφών πεταλίδων και μυδιών. Αυτό το σύστημα εφαρμόζεται αυτοτελώς για την προστασία από ρύπους σε εισόδους νερού και προπέλες και μπορεί να χρησιμοποιηθεί παράλληλα με άλλα αντιρρυπαντικά συστήματα.

ΚΕΡΑΜΙΚΑ ΚΑΙ ΥΠΕΡΙΩΔΗ ΑΝΤΙΡΡΥΠΑΝΤΙΚΑ ΜΕΣΑ

Ένα εντελώς νέο προϊόν που βρίσκεται σε εξέλιξη και θα κυκλοφορήσει σύντομα στην αγορά είναι ένα κεραμικό σε συνδυασμό με ένα φαρμακευτικό υλικό από τον βιοϊατρικό τομέα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι επικαλύψεις που χρησιμοποιούνται για την αντικατάσταση των καρδιακών βαλβίδων είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε να αποτρέπουν την προσκόλληση οποιασδήποτε ουσίας πάνω τους και ενδεχομένως να έχουν καλές αντιρρυπαντικές ιδιότητες. Δεν είναι τοξικές, τουλάχιστον για τον άνθρωπο. Επί του παρόντος πραγματοποιούνται δοκιμές με στατικές πλάκες.

Μία άλλη δυνητικά επαναστατική τεχνολογία διερευνάται από κοινού από τον κατασκευαστή Akzo Nobel και τον ολλανδικό τεχνολογικό κολοσσό Philips. Επιδιώκουν να συνδυάσουν μία βαφή με υπεριώδεις λαμπτήρες LED. Το υπεριώδες φως που εκπέμπεται από μία επιφάνεια επίστρωσης ενδεχομένως να αποτρέπει εντελώς τη συσσώρευση βιορύπων.

«Είμαστε ακόμη σε πολύ πρώιμα στάδια και πιθανώς να περάσουν άλλα 4-5 χρόνια προτού διατεθεί στο εμπόριο – εάν μπορεί να διατεθεί στο εμπόριο», αναφέρει ο Hans Slegenhorst της Akzo Nobel. «Δημιουργούμε μία διαφανή μεμβράνη και η Philips κατασκευάζει ένα ηλεκτρικό κύκλωμα μέσα σε αυτήν με υπεριώδη LED που έχουν μέγεθος ενός χιλιοστού ή μικρότερο. Αλλά αυτό είναι πολύ περίπλοκο και δύσκολο και βρισκόμαστε στη διαδικασία εύρεσης λύσεων. Εάν καταφέρουμε να το κάνουμε να λειτουργήσει, ενδεχομένως να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο μέλλον».

Διατήρηση της καθαρότητας των θαλασσών

Η διατήρηση της καθαρότητας των παράκτιων υδάτων και των ωκεανών μας αποτελεί μία σύνθετη πρόκληση. Σημαντικό ρόλο έχει εδώ και ο σχεδιασμός των λιμανιών και των μαρίνων, κάτι που μελετάται από την ομάδα εργασίας της ICOMIA για την καταπολέμηση της ρύπανσης.

Επιδρούν από κοινού παράγοντες όπως η συμφόρηση των μαρίνων, το βάθος του νερού και ο όγκος ανταλλαγής νερού και έχει αποδειχθεί ότι οι συνθήκες ποικίλλουν ευρέως μεταξύ των διαφόρων τοποθεσιών. Σε τελική ανάλυση πρέπει να είναι διαθέσιμες ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές για έργα ανάπτυξης μαρίνων, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω.

Τα ναυπηγεία και οι εμπορικές εγκαταστάσεις διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη συλλογή, το φιλτράρισμα και τη σωστή διάθεση των αντιρρυπαντικών υπολειμμάτων όταν το σκάφος πλένεται υπό πίεση ή τρίβεται στη στεριά.

ΟΙ ΙΔΙΟΚΤΗΤΕΣ ΣΚΑΦΩΝ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΦΙΕΡΩΣΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΧΡΟΝΟ

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες σκαφών μπορεί να χρειαστεί να υιοθετήσουν μία διαφορετική στάση για την προστασία των υδάτων μας. «Στο μέλλον χρειαζόμαστε μια αλλαγή νοοτροποίας», δηλώνει ο Hans Slegtenhorst. «Αυτήν τη στιγμή, οι ιδιοκτήτες σκαφών θέλουν κάτι που να λειτουργεί αλλά να μην επηρεάζει τον χρόνο τους. Αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στη μετάβαση σε προϊόντα χωρίς βιοκτόνα.

«Μπορεί να χρειαστεί να κάνουμε λίγη περισσότερη δουλειά στα σκάφη μας. Για παράδειγμα, μπορεί να χρειαστεί να πραγματοποιούμε μία διαδικασία καθαρισμού δύο φορές ανά σεζόν. Πρέπει πραγματικά να ξεκινήσουμε αυτήν τη μετάβαση και νομίζω ότι έχουμε ευθύνη να πάρουμε μαζί μας τους καταναλωτές σε αυτό το ταξίδι».

ΑΝΤΙΡΡΥΠΑΝΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ

Η νέα γενιά αντιρρυπαντικών επιλογών που αρχίζουν να εμφανίζονται στην αγορά είναι εξαιρετικά απαραίτητη. Στο μέλλον, η κατάλληλη επιλογή θα βασίζεται στο πώς σκοπεύετε να χρησιμοποιείτε το σκάφος σας. Εάν οι εξορμήσεις σας γίνονται περιστασιακά τα Σαββατοκύριακα, ίσως το σκάφος σας να μην χρειάζεται καθόλου να βρίσκεται μόνιμα στη θάλασσα. Αντίστοιχα η αξία του σκάφους σας πιθανόν να δικαιολογεί πιο ακριβά, φιλικά προς το περιβάλλον συστήματα, όπως υπεριώδη φώτα ή ειδικά καλύμματα.

Και αν έχετε τη φιλοδοξία να διασχίζετε ωκεανούς ή να ταξιδεύετε αδιάκοπα για μονομιάς, όπως ο Φιλανδός ιστιοπλόος Tapio Lehtinen, θα εξακολουθούν να υπάρχουν αποτελεσματικές βαφές που μπορείτε να εφαρμόσετε μόνοι σας, αλλά δεν θα είναι τόσο επιβλαβείς για τα πλάσματα, με τα οποία μοιραζόμαστε τις θάλασσές μας.