Pierwszy raz na łodzi - mały poradnik dla kapitanów i gości

PIERWSZE KROKI NA POKŁADZIE

Już pierwszy krok na pokładzie jest zwykle dziwnym doświadczeniem dla gości. W przeciwieństwie do każdego innego chodnika, obiekt, na którym stawiasz stopę, porusza się. Co więcej, kołysząca się łódź znajduje się zazwyczaj w dużej odległości od nabrzeża. Dla osób niedoświadczonych pierwszy krok na pokładzie jest więc często połączeniem balansowania i robienia szpagatów. To samo można powiedzieć o trapie - może dawać złudzenie stabilnego przejścia, ale w rzeczywistości porusza się wraz z łodzią, na której leży.

Skipper, który rozumie sytuację i może krótko wyjaśnić, które części łodzi się poruszają i gdzie goście mogą bezpiecznie się trzymać, może bardzo pomóc. Zazwyczaj w zasięgu ręki znajduje się kosz dziobowy. Na jachtach żaglowych dodatkowe wsparcie może zapewnić sztag lub achtersztag. Aby przybliżyć łódź, można nadepnąć na liny cumownicze. Należy jednak zachować ostrożność: w końcu liny po przeciwnej stronie łodzi napną się i łódź ponownie się cofnie. Jeśli tak się stanie, nie próbuj wskakiwać na pokład w ostatniej sekundzie tylko poczekaj, aż łódź ponownie się przybliży.

JAK ZACHOWYWAĆ SIĘ NA ŁODZI

Najważniejszą zasadą bezpieczeństwa na pokładzie jest: jedna ręka dla łodzi, jedna ręka dla siebie. Działasz jedną ręką, a drugą się zabezpieczasz - choć nie zawsze należy to traktować dosłownie, ponieważ często potrzeba obu rąk do zabezpieczenia się lub obu rąk do pracy. Zasada ta jest raczej przypomnieniem, aby zawsze zwracać uwagę na własne bezpieczeństwo i mieć w zasięgu ręki solidne oparcie. Warto wspomnieć, że np. próba przytrzymania łodzi rękami jest zazwyczaj nieskuteczna i niebezpieczna. Lepiej zaryzykować zadrapanie łodzi niż zranienie!

Kolejnym czynnikiem wpływającym na bezpieczeństwo jest odpowiedni ubiór. Stanie na pokładzie w butach na wysokich obcasach lub klapkach nie jest bezpieczne. Zbyt luźne ubrania mogą zaczepić się o takielunek. Czapki lub kapelusze przeciwsłoneczne są konieczne, aby zapewnić potrzebną ochronę przed promieniami UV, które są silniejsze na wodzie. Wodoodporna i izolująca odzież zapewni ciepło i suchość. Ogólnie rzecz biorąc, jeśli gościsz na pokładzie łodzi, odpowiednia będzie odzież sportowa. Jeśli masz długie włosy - powinny być związane, tak jak podczas uprawiania sportu.

WPŁYW INNYCH ŁODZI

Każda łódź nieuchronnie wypiera wodę, co oznacza, że podczas żeglugi tworzy fale. Fale te przemieszczają się na duże odległości. Wie o tym każdy, kto był na wybrzeżu. Fale te wpływają nie tylko na brzeg, ale także na inne łodzie. Sprawiają, że łodzie kołyszą się i mogą spowodować utratę równowagi pasażerów. Niedoświadczonym gościom trudno jest przewidzieć fale i ich skutki, ponieważ mogą one wystąpić z dużym opóźnieniem.

Doświadczeni skipperzy potrafią szybko reagować na falowanie, kompensując ruchy łodzi niemal nieświadomie. Dla gości lub początkujących żeglarzy będzie bardzo pomocne, jeśli skipperzy ostrzegą ich z wyprzedzeniem o spodziewanych falach. Z ich pomocą i z czasem goście sami nauczą się przewidywać ruchy łodzi. Ważne jest, aby świadomi nadchodzących fal byli także goście znajdujący się pod pokładem.

MANEWRY NA ŻAGLÓWKACH

Żaglówki są dla gości lub początkujących żeglarzy czymś zupełnie nieznanymPoruszanie się po wodzie i napęd wiatrowy stanowią nowe wyzwanie, o przemieszczających się pod wpływem manewrowania częściach wyposażenia nie wspominając. Na przykład niezbędny do żeglowania bom, do którego przymocowana jest dolna krawędź grota, często stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa ludzi. Zwykle znajduje się on na wysokości głowy i może powodować urazy, a nawet wyrzucić ludzi za burtę. Goście znajdujący się w kokpicie, tj. w zasięgu poruszającego się bomu, powinni zatem siedzieć, a nie stać i mieć oko na bom, kiedy słyszą komendy do halsowania lub zwrotu, lub nawet schować głowę, jeśli to konieczne.

Ponieważ żaglówki nie mogą płynąć bezpośrednio pod wiatr, muszą zygzakować w kierunku celów z wiatrem. W tym celu łódź i bom za każdym razem przesuwają się z jednej strony na drugą. Odpowiedni manewr jest ogłaszany komendą "Do zwrotu przez sztag/przez rufę", która ostrzega gości, że bom zaraz zmieni położenie i łódź przechyli się na drugą stronę. Doświadczone załogi czasami rezygnują z komend lub skracają je. Jednak w przypadku gości lub początkujących na pokładzie jasne komendy są niezbędne.

SIŁY DZIAŁAJĄCE NA ŻAGLÓWKI

Skutki sił działających na żaglówki są dla gościa na łodzi trudne do przewidzenia. Dwunastometrowa łódź żaglowa może ważyć dziesięć ton, gdy jest w pełni uzbrojona. Oznacza to, że dziesięć ton jest przemieszczanych przez siły działające na same żagle, które są kontrolowane przez odpowiednie liny szotowe. Dlatego rozsądne jest, aby goście zakładali, że na każdą linę na pokładzie działają siły tak duże, że mogą sobie nie poradzić bez pomocy innej osoby lub specjalnego sprzętu. Skipper powinien wyjaśnić, których lin to dotyczy czy są jakieś wyjątki.

Na pokładzie żaglówki siły te występują między innymi na kabestanach, stoperach, knagach i bloczkach. Jeśli jakaś część ciała znajdzie się między obciążoną liną a, na przykład, kabestanem lub knagą, może dojść do poważnych uszkodzeń. Obowiązkiem kapitana jest poinstruowanie gości i początkujących żeglarzy w zakresie korzystania ze sprzętu, a goście i początkujący żeglarze nie używali żadnego sprzętu bez odpowiednich instrukcji i wskazówek od kapitana.

KRÓTKI SŁOWNICZEK PODSTAWOWYCH POJĘĆ

Dziób: przednia część łodzi

Rufa: tył łodzi.

Kokpit: miejsce gdzie znajduje się ster łodzi

Rumpel/koło sterowe:  w zależności od budowy jachtu drążek sterowy lub koło służące sterem

Lewa burta: Lewa burta łodzi w kierunku jazdy. Gdy stoisz plecami do dziobu, prawe ramię nadal wskazuje na lewą burtę.

Prawa burta: Prawa burta łodzi w kierunku jazdy (zawsze orientujemy burtę względem dziobu)

Fok/Genua: przedni żagiel

Grot: główny żagiel łodzi przymocowany do masztu i bomu.

Maszt: pionowy profil (przeważnie aluminiowy), służący do mocowania bocznej krawędzi grota

Bom: poziomy profil (przeważnie aluminiowy), służący do mocowania dolnej krawędzi grota (głównego

żagla).

Cuma: lina służąca do cumowania, czyli mocowania jednostki pływającej do nabrzeża, boi lub innej jednostki oraz do holowania.

Baksztag: Lina podtrzymująca maszt, biegnąca od masztu do rufy.

Sztag: Lina podtrzymująca maszt, biegnąca od masztu do dziobu.

Wanty: Urządzenie podtrzymujące maszt z boku.

Fał: Lina używana do stawiania żagla

Szot: Lina, za pomocą której obsługiwany jest postawiony żagiel.

Knaga: Okucie z dwoma rogami do mocowania lin, takich jak liny cumownicze, fały czy szoty.

Stoper/spinlock: urządzenie do blokowania lin, zwykle fałów

Bloczek: Koło przejściowe do wszelkiego rodzaju lin

Kabestan: szpula/kołowrotek/ urządzenie służące do ułatwienia wybierania bądź luzowania lin będących pod znacznym obciążeniem.

Zwrot przez sztag: manewr polegający na przejściu dziobem statku żaglowego przez linię wiatru.

Zwrot przez rufę: Manewr polegający na przejściu rufą jachtu żaglowego przez linię wiatru.

Przechył: w jachtach żaglowych pozycja przechylona podczas żeglugi blisko wiatru.

Szkwał: nagły wzrost prędkości wiatru